Diyar HERMZİ

Tarih: 23.06.2025 16:23

İslamiyet Öncesi Türk Uygarlıkları

1. Berlik Uygarlığı

Orta Asya’daki en eski Türk uygarlıklarından biridir. Sibirya ve Rusya’nın kuzeydoğusundaki Yakutistan (Saha) bölgesindeki kalıntılarla tanınır.
Taş işçiliği ve sanatı, ileri düzeyde bir ilkel kültürün varlığına işaret eder.

2. Su-Ving veya Suyungnu Uygarlığı

Orta Asya’da yaşamış eski Türk halklarından biridir. Kültürel etkisi geniştir ve tarih boyunca çeşitli devletlerin oluşumuna katkıda bulunmuştur.

3. Pazırık Uygarlığı

Güney Sibirya’daki Altay Dağları civarında yerleşmiş olan bu halk, göçebe yaşam tarzını yansıtan mezarları ve sanat eserleriyle ünlüdür.
Ahşap heykelleri, halıları ve nakışlı kumaşları günümüze dek korunmuştur.

4. Ana (Anau) Uygarlığı

Orta Asya’daki bazı eski Türk topluluklarıyla ilişkilendirilir. Hunlar veya onlarla bağlantılı halklara ait olabilir. İsmi bazı kaynaklarda farklı biçimlerde geçmektedir.

5. Sümer Uygarlığı

Her ne kadar Sümerler Mezopotamya halkı olarak bilinse de, bazı araştırmacılar Sümerlerle eski Türkler arasında dilsel ve kültürel bağlar olduğunu savunmuştur.
Çivi yazısı gibi ilk yazılı sistemlerin geliştirildiği kadim bir uygarlıktır.

6. On Taş (Elam) Uygarlığı

İran’ın güneybatısında, Hazar Denizi ve Basra Körfezi havzasında kurulmuştur. Bazı görüşlere göre bu halk, zamanla yok olmuş bazı Türk topluluklarıyla ilişkili olabilir.

7. Göktürk Uygarlığı

1. yüzyılda Orta Asya’da kurulan ilk büyük Türk imparatorluğudur.
   Orhun Yazıtları sayesinde tarihi ve Eski Türkçe belgeleri günümüze ulaşmıştır.
   Siyasi organizasyonları ve egemenlik alanları geniştir.

8. İlk Hun Uygarlığı

Çin ile savaşan ve Orta Asya bozkırlarına hâkim olan erken dönem Hun topluluklarını kapsar.
Türk kökenli oldukları yönünde güçlü görüşler vardır.

9. İkinci Hun Uygarlığı – İki Kola Ayrılanlar

• Kara Hunlar (Batı Hunları): Avrupa içlerine kadar ulaşmış, Fransa sınırlarına dek ilerlemişlerdir.
• Ak Hunlar (Eftalitler): Anadolu ve Batı Asya’ya yayılan Türk kökenli bir topluluktur.

10. Hazar Uygarlığı

1. ile 11. yüzyıllar arasında Kafkasya, Ukrayna ve Güney Rusya'da güçlü bir Türk devleti olarak hüküm sürmüşlerdir.
   Dönemin diğer Türk topluluklarından farklı olarak Yahudiliği benimseyen ilk Türk halkı olmuşlardır.

11. Bulgar (Bulqar) Uygarlığı

Volga Nehri ve Karadeniz çevresinde yerleşmiş Türk halkıdır.
İslam öncesi ve sonrası Avrupa’da etkili olmuş, özellikle Bulgaristan’ın erken döneminde önemli rol oynamışlardır.

Akademik Kaynaklar ve Belgeleme

Berlik Uygarlığı

• Bu uygarlık hakkında akademik yayın henüz yeterli düzeyde değildir. Sadece bazı Rusça/Norveççe kaynaklarda “tarihin bilinmeyenleri” başlığı altında yer almaktadır.
• Yakutistan, Sibirya ve Mançurya’daki yerel dillerde yapılmış araştırmalara başvurulmalıdır.

Pazırık Uygarlığı

• Sergei I. Rudenko, Frozen Tombs of Siberia, 1970, UC Press
• The Journal of Asian Studies (1970): Pazırık mezarları ve sanatı üzerine detaylı analizler
• Encyclopædia Britannica: "Pazyryk culture" başlığı altında geniş bir değerlendirme

Göktürkler

• Orhun Yazıtları: Eski Türk tarihi ve dili hakkında en önemli yazılı belgelerdir.
• Vilhelm Thomsen’in çevirileri: Göktürk yazıtlarının bilimsel temellerini oluşturmuştur.

Hunlar

• Hunların Çin ve Avrupa’daki etkileri birçok tarihsel belgede yer almaktadır.
• Reddit’te yayımlanan bazı genetik analizlerde, Hunların Doğu Asya kökenlerine dair veriler mevcuttur.

Avarlar (Ak Hunlar)

• N.A. Golden’in makaleleri ve Encyclopaedia of Empire ile Iranica gibi yayınlar, Avarların kökenini ve etkisini değerlendirir.

Hazarlar

• Peter B. Golden, Khazar Khaganate, Encyclopedia of Empire, 2016
• Dan Shapira, Encyclopaedia Iranica’daki Hazar makalesi
• Schechter Letter (Kahire Elyazmaları): Hazar iç tarihi hakkında birincil kaynak

Bulgarlar

• Volga Bulgarlığı ve Karadeniz çevresindeki etkileri, Slav-Türk ilişkileri çerçevesinde ele alınır.
• Tarihsel belgeler ve arşiv kayıtlarında izleri sürülebilir.

#Barinajans #Üsküdar #Zaman #Fatih Altaylı #1 Euro #İrfancan #NotWarGenocide #TürkiyedePolisOlmak #Eren #Kılıçdaroğlu #Kayyum #Savaş Değil Soykırım #Yaya #Lyon #EnBüyükEylem Grevdir #Trump #Sancho #Emeğe Saygı Şart #The Last of Us #Cumhurbaşkanı Erdoğan #Reis #BağkurPrimGünüKalksın #NATO #Akparti KademeYasaBekliyor #Lahey #Kayyum