Diyar HERMZİ

Tarih: 03.05.2025 22:16

İslam’da Felsefe, Mantık ve Ahlak İlmi Diyar el-Hirmizî

İslam'da felsefe, mantık ve ahlak ilmi, İslami bilginin en derin ve en şerefli alanlarından biridir. Bu alanlarda, inançla aklı, vahiy ile düşünceyi birleştiren büyük Müslüman filozoflar öne çıkmıştır.

Birinci: İslam’da Felsefe

1. İslam felsefesi sadece Yunan felsefesinin bir taklidi değildir; varlığı, yaratılışı, hakkı ve adaleti iman perspektifinden anlama çabasıdır.
2. Eski bazı okullardan etkilenmiş olsa da, akıl ile nakli birleştiren bağımsız düşünce sistemleri üretmiştir.
3. İlk Müslüman filozof olan Kindî, dini anlamada aklın kullanılmasını savunmuştur.
4. Fârâbî, erdemli şehir teorisini kurmuş, Platon, Aristoteles ve İslam’ı birleştirmiştir.
5. İbn Sînâ, tevhid ile akılcı düşünceyi birleştiren bir metafizik geliştirmiştir.
6. İbn Rüşd, “Fasl el-Makâl” adlı eserinde şeriat ile felsefenin uzlaştırılmasını savunmuştur.
7. Gazâlî “Tehâfütü’l-Felâsife” adlı eserinde felsefeye eleştiri getirmiş ama aklı tamamen reddetmemiş, aşırılıklara karşı çıkmıştır.

İkinci: İslam’da Mantık

1. Mantık, başlı başına bir amaç değil; dini, dili ve fıkhı anlamada bir araçtı.
2. İbn Hazm ve Fahreddin Râzî gibi alimler, düşünce ve delili sistemli hale getirmek için mantığı kullandı.
3. Gazâlî, “Mîyârü’l-İlm” ve “el-Munkız mine’d-Dalâl” eserlerinde mantığın din için önemini vurgulamıştır.
4. İbn Teymiyye, biçimsel mantığı eleştirmiş ama bazı tartışmalarda onun yöntemlerini kullanmıştır.
5. Mantık, kıyas, illet ve aklî delil gibi usûl-i fıkıh kavramlarının gelişiminde etkili olmuştur.
6. İslam’da mantık reddedilmemiş, tevhid anlayışı içinde şekillendirilmiştir.

Üçüncü: İslam’da Ahlak İlmi

1. Ahlak, İslam inancının özüdür.
2. Kur’an, güzel ahlâkı peygamberliğin bir amacı olarak sunmuştur: “Ve şüphesiz sen yüce bir ahlâk üzeresin.”
3. Adalet, ihsan, doğruluk, tevazu, haya, vefa gibi değerler temel ahlakî ilkeler olarak belirlenmiştir.
4. İmam Ali, adalet, cesaret, zühd ve hilim yönünden eksiksiz bir ahlaki örnek olmuştur.
5. Tasavvuf alimleri ihlas, tevekkül ve zühd gibi kalbi ahlaklara odaklanmıştır.
6. İbn Miskeveyh, “Tehzîbü’l-Ahlâk” adlı eserinde Yunan felsefesi ile İslam ahlakını birleştirmiştir.
7. İslam, ibadetle ahlâkı ayırmaz: “Kıyamet günü bana en yakın olanınız, ahlâkı en güzel olanınızdır.”

Dördüncü: Felsefe ile Din Arasındaki İlişki

1. İslam’da felsefe ile din arasında sürekli bir düşmanlık olmamıştır.
2. İslam filozofları inancı akılla anlamaya çalışmış, ona karşı çıkmamıştır.
3. Gazâlî ve İbn Rüşd gibi alimler, akıl ile nakil arasında yüksek seviyeli tartışmalar yürütmüştür.
4. İslami yöntem, aklı vahiyle, düşünceyi yaratılışla bağdaştırır.
5. İslam, aklı bir nimet olarak görür; ama onu vahyin üstünde tutmaz.

Beşinci: Bu İlimlerin İslam Medeniyetine Etkisi

1. Felsefe, Bağdat ve Endülüs’te tercüme hareketi ve bilimsel uyanışa katkı sağlamıştır.
2. Mantık, Nizamiye medreseleri ve üniversiteler gibi bilim kurumlarının inşasında etkili olmuştur.
3. Ahlak ilmi, toplumsal ilişkilerde, eğitimde ve terbiyede yüksek bir kültür ortaya koymuştur.
4. Batı, özellikle İbn Rüşd, Fârâbî ve İbn Sînâ’dan etkilenerek kendi Rönesans’ını hazırlamıştır.
5. Meşşâîlik, İşrâkilik, Kelâmcılar ve Mu‘tezile gibi büyük düşünce ekolleri doğmuştur.

Altıncı: Bu İlimleri Birleştiren Öncü Şahsiyetler

1. Fârâbî: Aristo’dan sonra “Muallim-i Sânî” (İkinci Öğretmen) olarak anılan filozof.
2. İbn Sînâ: “eş-Şifâ” ve “en-Necât” gibi eserleriyle meşhur hekim-filozoftur.
3. İbn Rüşd: Aristo şarihi ve İslam akılcılığını yeniden canlandıran filozoftur.
4. Gazâlî: “İhyâü Ulûmi’d-Dîn” yazarı ve “Hüccetü’l-İslâm” unvanlı büyük bir alimdir.
5. Râzî: Kelâm ile felsefeyi birleştiren fakih ve filozoftur.
6. Sühreverdî: İşrâkî felsefenin kurucusudur.

Yedinci: Günümüz Gerçekliği ve Zorluklar

1. Bugün, inanç ile akıl arasında dengeli, aydın bir İslam aklına yeniden ihtiyaç vardır.
2. İslam felsefesi unutulmuş bir geçmiş değil; çağdaş fikrî dirilişin yoludur.
3. Ahlak ilmi siyaseti, ekonomiyi ve eğitimi yeniden yönlendirmelidir.
4. Bilinçli Müslüman, aklı vahyin ışığında kullanan, İslam ahlakını yaşayan kişidir; sadece sloganlarla yetinmez.

#Barinajans #Google #kizilcikşerbeti #Ali Koç #deprem #Eylül #GENÇFEST #Ertan Yıldız #kuşadası belediyesi #Timur #Şah İsmail #Işıl #MasumHarbiyeli OsmanUysal #TÜİK #Dilşah #Işıl #Ülkemde Siyonist İstemiyorum #Dilşah #YargıPaketiNerede #AffetTürkiyem #GazaGenocide #Geçmiş