Hazarlar... O unutulmuş millet. Kadim bir Türk halkı olarak varlıkları, Volga (İtil) bozkırları ile Hazar Denizi kıyıları arasında yayıldı. 7. ile 11. yüzyıllar arasında, Türk halkları tarihinin en gizemli ama en etkili devletlerinden birini kurdular. Avrasya’nın jeopolitik yapısını derinden etkileyen bir imparatorluktu bu.

Nerede Ortaya Çıktılar?

Hazar Devleti, Kuzey Kafkasya’da, İtil (Volga) Nehri ile Kırım Yarımadası arasında kuruldu. Hâkimiyet alanları doğuda Aral Gölü’ne, batıda Macaristan ovalarına, kuzeyde Kiev’e, güneyde Hazar Denizi’ne kadar uzanıyordu.
Başkentleri zamanla değişti: Balancer, Semender ve nihayet İtil… Bu şehirler sırayla devletin başkenti oldu. İtil ise devletin ticari, siyasi ve idari merkezine dönüşerek tacın mücevheri hâline geldi.

Hazarlar Kimdir?

“Hazar” kelimesi, Eski Türkçe’de “gezmek” anlamına gelen gizmek fiilinden türemiştir. “Gizar” yani “özgür gezgin” anlamına gelir.
İslamî ve Bizans kaynaklarına göre Hazarlar, Orta Asya’dan gelen Türk halklarındandı. Özellikle Batı Göktürk Kağanlığı’nı kuran Aşina soyundan geldikleri belirtilir.
Bazı tarihçiler onları Hunların kalıntısı, Uygur veya Tay halklarının torunları olarak görür. Sovyet tarihçileri ise onları Kuzey Kafkasya’nın yerli halkları sayar. Ancak her iki görüşte de ortak nokta şudur: Hazarlar, Türk kökenlidir.

Din ve Dil

Hazarlar çok dinli bir devletti. 8. yüzyılda hükümdarları Yahudiliği benimsedi. Ancak halkın bir kısmı Tengricilik ve Şamanizm gibi eski inançlarına bağlı kalırken, bir kısmı zamanla İslam’ı kabul etti.
Resmî dilleri Hazarca veya Gizarca olarak anılır. Bu dil, eski Azeri Türkçesine yakın olup Hun, Uygur ve Bulgar lehçelerinden etkilenmişti.

Yönetim ve Toplum Yapısı

Hazarlar, mutlakiyetçi bir kağanlık sistemi ile yönetiliyordu.
İtil şehri, iki merkezli bir yönetime sahipti:

• Sarı Şehir (Şehr-i Sarı): Doğu tarafı, ticaretin merkeziydi.
• Han Şehri (Şehr-i Han): Batı tarafı, kralın ve ordusunun yer aldığı merkezdi.

Her iki şehir de surlarla çevriliydi. Bu durum, gelişmiş bir kentleşme ve ileri düzeyde siyasi-ekonomik organizasyonun varlığına işaret eder.

Hükümdarlar ve Sülale

Devletin kurucusu, 618–628 yılları arasında hüküm süren Kağan Tong Yabgu idi. Bilinen son hükümdarı ise 1048’de devleti yıkan Georgios Tzul idi. Öne çıkan diğer kağanlar:

• Bulan Sabriel (740)
• Obadiah (~786–800)
• Yusuf (940–960)
• Davud (~986–988)

Yıkılış ve Son

İtil şehri yaklaşık 250 yıl boyunca başkent kaldı. Ancak 960’lı yıllarda, Kiev Prensi Svyatoslav önderliğinde Ruslar tarafından işgal edildi. İtil ve önemli savunma kalesi Sarkel (Sarı Kale) yerle bir edildi.
Devletin çöküşünden sonra İtil’in yerini, günümüz Rusya’sında bulunan Astrahan aldı.

Hazarların Sosyal Sınıfları

İslam coğrafyacılarından İstahrî ve İbn Haukâl, Hazarların dar anlamda bir halk değil, daha çok bir devlet adı olduğunu yazar.
Toplum iki sınıfa ayrılmıştı:

• Beyaz Hazarlar: Asil ve yönetici sınıf.
• Siyah Hazarlar: Halkın geri kalanı ve alt sınıflar.

Tarihî Kaynaklar ve Modern Araştırmalar

Bu bilgiler, klasik kaynaklardan (İbn Haukâl, İstahrî, Bizanslı Theophanes) ve şu modern tarihçilerin araştırmalarından derlenmiştir:

• Douglas Dunlop
• Peter Golden
• Munir al-Baalbaki
• Dr. Ömer Ferruh

Hazarların etnik kökenine dair görüşler farklılık gösterse de, çoğu tarihçi onların Türk asıllı, savaşçı ve göçebe bir halk olduğu konusunda hemfikirdir.
Farklı dinlerle ve kültürlerle etkileşime girmiş, sınır-ötesi bir güce sahip devlet kurmuşlardır.

Hazarlar, sadece gelip geçen bir imparatorluk değil; Türklerin, Kafkasların ve Doğu Avrupa’nın tarihinde medeni ve siyasi bir dönüm noktasıdır.
Onlar, tarihin derinliklerinde unutulmuş olsa da, göçebe halkların güçlü devletler kurabileceğinin yaşayan kanıtıdır.

#Hazarlar #UnutulmuşTürkDevleti #TürkTarihi #Avrasyaİmparatorluğu #YahudiTürkDevleti #GöçebeTürkler #İtil #KafkasTarihi #TarihinGizemi #TürkKağanlığı #Svyatoslav #HazarKağanlığı #EskiTürkler #Şamanizm #Tengrizm #İslamveTürkler #YahudilikveTürkler #DiyarHurmuzlu #TarihiGerçekler #TürkUygarlıkları

#Barinajans #HasanBarın #getirfinansliol #KHK'li9Yıl #KeremKartalOlacak #Otobüsle #SU TABAKASI #PRAGMATIST #Sara #Falamengo #Polise #Yasemin Minguzzi #RurkanaYineZulüm #Farah Zeynep Abdullah #Olsen #Tom Barack #İsmail Saymaz #Duygu #Trabzonspor #Sisi #Saul #SeninleyizHakan #Murat Kurum #Alevi #Terörsüz Türkiye #Kıbrıs #Bahçeli #KademeBekletilemez