Sarmal, dolana dolana oluşmuş, birbirini izleyen, helezoni, içinden çıkılmaz durum anlamlarına gelmektedir. Başlangıcında kontrolümüzdeymiş gibi görünen ama sonrasında bizim dışımızda, kontrolsüz bir şekilde gelişen durumu ifade eder. 
İnsan, gelinen durum itibariyle bulunduğu noktaya nasıl ulaştığının pek de farkına varamaz.
Olayın başlangıcında istek ve arzu etkili olmakla birlikte zamanla durum kontrolden çıkar, süreç kendi kendine ilerler. Yapılan bir davranış farklı bir davranışı tetikler.

Tüketim sarmalı ise farkında olunmadan, ihtiyaç olmayan birçok nesne veya eşyanın satın alınması, bir satın almanın birden çok satın almayı tetiklemesi halidir.
İhtiyaçmış gibi görülerek alınan veya fonksiyonunu yitirdiği düşünülerek değiştirilen birçok eşyanın aslında kişinin hayatında çok da ihtiyaç duyulan bir şey olmadığı anlaşıldığında ortaya çıkar bu durum.
Tüketimde esas gözetilmesi gereken husus ihtiyaç hissedilip hissedilmediğidir demiştik. Tüketim sarmalında ise bir satın alma başka bir satın almayı tetiklemekte, ihtiyaç hissedilme durumu göz ardı edilmektedir. 
O anki duyulan geçici mutlulukla birbirini tetikleyen satın almalar sonucu durum içinden çıkılmaz bir hal almaktadır.

“Tüketim Sarmalı”, çağımız insanının tüketim çılgınlığını ve adeta köle olmuşçasına eşyaya bağımlı hale gelişini anlatan güzel bir kavramdır. 
Halbuki eşyanın tüketilmesinde gözetilmesi gereken temel ilke; ona ihtiyaç hissedilmesi veya insan hayatında eksikliği hissedilen hususlarda belirli bir fonksiyonu yerine getirmesidir.

Eşyanın görevi insana hizmet etmektir. 
Hizmet verdiği, ihtiyacı karşıladığı sürece onu yenilemeye, yenisi ile değiştirmeye de gerek yoktur.
Ama bazen öyle bir duruma gelinir ki, satın alınan yeni bir eşya, o an kullanılmakta olan ve fonksiyonunu tam anlamıyla yerine getiren birçok eşyanın değiştirilmesi gerektiği algısını oluşturabilir.

Buna en güzel örnek Diderot’nun içine düşmüş olduğu durumu özetleyen anlatımıdır.
17. yüzyıl Fransız filozof-yazar Denis Diderot, tüketimde düşmüş olduğu sarmal durumu şu şekilde özetlemiştir:
“Maddi durumum kötüydü. Bir gün Rus Çariçesi kütüphanemi satın almak için hayır diyemeyeceğim ve çok uzun süre yetecek kadar para teklif etti.
Artık çok param vardı. İlk işim çok gösterişli, kırmızı bir sabahlık satın almak oldu. Onunla eski çalışma masama oturduğumda, sabahlığımın güzelliğine eskimiş masamın yakışmadığını fark ettim ve uyum sağlasın diye sabahlığıma uygun gösterişli bir de masa satın aldım.
Bu defa da yerdeki halının çok eski duruşu içimi kararttı. Onu da değiştirdim. 
Derken domino taşı gibi koltuklar, sandalyeler, sehpalar, resimler, lambalar, perdeler, duvarlar... evdeki her şeyi yeniledim
Aklım başıma gelmişti lakin, sonunda param bitti. Eskisi gibi beş kuruşsuz kaldım
Ve kalemi elime alıp yeni bir yazı yazdım: “Eski sabahlığım için Pişmanlık.”
O yazdığım yazının özeti şuydu:
Neden saklamadım ki onu, oysa o bana alışmıştı ben de ona.
Eski sabahlığımın sahibiydim, yeni sabahlığımın kölesi oldum...”

Her satın alma kararının yeni bir satın almayı tetikleyerek başka bir şeyin daha satın alınmasına yol açtığı tüketim çılgınlığına “Diderot Etkisi” denir.

Yukarıda da kaydettiğimiz gibi tüketimde esas olan ihtiyacın karşılanması, eksikliğin giderilmesi iken tüketim sarmalında bu durum pek dikkate alınmaz. 
Birbirini tetikleyen satın almalar bireyi dönülmez bir tüketim uçurumuna doğru sürükler. Sahip olunan şeylerin anlık ve geçici mutluluğu insanı öyle bir hale getirir ki, satın alınan yeni şeyin ihtiyaç olup olmadığı pek sorgulanmaz.

Burada dikkat edilmesi gereken tüketimle oluşan anlık ve geçici mutluluk yerine sahip olunan şeylerin kıymetinin bilinerek daha kalıcı mutluluğun yakalanmaya çalışılmasıdır.
Bireyin eskidiğini düşünerek gözden çıkardığı bir eşya bir başkasının yenisi olabilecekse, o henüz daha eskimemiş demektir.

Selam, saygı ve muhabbetle.

Alpaslan Demir
İstanbul-03.10.2025

alpaslandemi@gmail.com

#FreePalestine #Gazze #Gazze’ye 
#HayırlıCumalar #FBvOGCN #NAZIsrael #Filistin #DoguTurkistan #Taylor #Liverpool #İran #Mossad #Putin #Gaza

#Barınajans #Barınajans #FreeTheActivits #Filistin #Ayşe Barım #AşkveGözyaşı #GSvBJK #KademeyiYasallaştırın #İsrail #Filistin #Hamas #deprem ##Gazze #Iran #Hamas #36Türk #Makas #Pep Guardiola #Ehliyetsiz