Dünya Türk Dili Günü’nden Yakılan Kitapların Yıldönümüne

Bazı tarihler vardır; takvim yapraklarında sessizce durur ama bir milletin yüreğinde gürültüyle konuşur.
15 Aralık ve 17 Aralık, Güney Azerbaycan Türkleri için işte böyle iki gündür.

Biri dünyaya Türkçeyi hatırlatma günüdür.
Diğeri, Türkçeyi susturmak isteyen ateşin yıldönümü.
Biri umut, diğeri bedel.

Bu iki tarih birlikte okunduğunda, ortaya yalnızca bir anma değil; bir hafıza manifestosu çıkar.

15 Aralık, bugün yüksek sesle ilan edilmelidir:
Bugün Dünya Türk Dili Günü’dür.

Çünkü Türk dili yalnızca bir iletişim aracı değildir. Türkçe, bir medeniyetin taşıyıcısıdır. Evde annenin ninnisi, tarlada babanın alın teri, düğünde sevinç, cenazede duadır. Devletlerden önce ailede öğrenilmiş; yasaklardan önce yüreklerde korunmuştur. Sınırları aşan bu hafıza, Türkçeyi bir “dünya dili” yapar.

Ancak bu ilan, tarihin karanlık sayfalarıyla yüzleşmeden eksik kalır.

17 Aralık 1946.
Bugünkü İran coğrafyasında yalnızca bir hükümet değil, bir halkın ana diliyle kurduğu gelecek devrilmiştir. Güney Azerbaycan Milli Hükümeti yalnızca bir yıl iktidarda kalmıştır; fakat tarihe tek bir cümle bırakmıştır:

Devletin resmî dili Türkçedir.

Bu cümle, yüzyıllık bir suskunluğu bozmuştur. Okullar Türkçe açılmış, kitaplar Türkçe basılmış, çocuklar ilk kez ana dillerinde okumaya başlamıştır. O bir yıl, kısa bir yönetim süresi değil; Güney Azerbaycan Türkleri için yüzyıllık bir nefes olmuştur.

Ve ardından, 17 Aralık’ta bu nefes zorla kesilmiştir.

Yaklaşık 80 yıl önce, Pehlevi rejimi Güney Azerbaycan’da sistematik bir yok ediş başlatmıştır. Türkçe basılan bütün kitaplar toplatılmış; ders kitapları, edebî eserler, alfabeler ve sözlükler şehir meydanlarında yakılmıştır. Yetmemiş; Kur’an’ın Türkçe tefsirleri ve dinî metinler dahi ateşe verilmiştir.

O gün yanan kâğıt değildir.
Bir halkın hafızasıdır.

Bugün, o yangının yıldönümündeyiz ve şu soruyu sormak zorundayız:
Bir dil, ana dilde eğitim olmadan nasıl yaşar?

Güney Azerbaycan Türkleri, on yıllardır ana dillerinde eğitim hakkından mahrum bırakılmıştır. Okullarda Türkçe yasaktır; müfredat Farsçadır. Buna rağmen Türkçe ölmemiştir. Çünkü bu dil sınıflarda değil, evlerde yaşatılmıştır. Yasaklanan kelimeler annelerin ninnileriyle öğretilmiş; resmî müfredatta yer almayan Türkçe, masallarda, ağıtlarda, atasözlerinde ve bayatılarda nesilden nesile aktarılmıştır.

Bu, dünyada nadir görülen bir direniştir:
Eğitimsiz bırakılarak yaşatılan bir dil.

Bugün çocuklarımız, o yakılan kitapların hatırasına tek bir cümle kuruyor:
“Yandırdığınız kitapların külüyüz biz.”

Bu bir ağıt değildir.
Bu bir tarih beyanıdır.

Kül, yokluk değildir. Kül, ateşten geçmiş hafızadır. Yakılan her kitap, ailelerin belleğinde yeniden yazılmış; yasaklanan her kelime, çocukların dilinde daha köklü hâle gelmiştir.

İşte bu yüzden 15 Aralık, Dünya Türk Dili Günü’dür; çünkü Türkçe bütün baskılara rağmen hayata tutunmuştur.
Ve 17 Aralık 1946, Güney Azerbaycan’da yakılan Türkçe kitapların günüdür; çünkü bu dil ateşle sınanmıştır.

Bu iki tarih birlikte anılmalıdır.
Biri yaşatmanın, diğeri direnmenin adıdır.

Ve buradan dünyaya sesleniyoruz:
Türk dili bir rejimin lütfu değildir.
Türk dili bir azınlık dili değildir.
Türk dili, gasp edilmiş bir eğitim hakkının ve korunmuş bir hafızanın adıdır.

Tarih, meydanlarda ateş yakanları değil; ana dilini okulsuz da yaşatan halkları yazar.

Biz buradayız.
Küllerden konuşuyoruz.
Ve Türk dili, hâlâ yaşıyor.

#SayınCumhurbaşkanım #CBSağllıkAtama2024 #GregBiffle #KennedyCenter #Statesville #Helene #2025AGS #AgsSağlıkAtama2024 #AgsSnTekineGüveniyor #StatüDegisikligiHakkimiz #ÖzgürÖzel #Bahçeli #Putin