İran’da Sessizliğin Çığlığı: 
22 Mayıs Güney Azerbaycan Ayaklanması ve Türk Kimliğinin Direnişi

2006’da bir karikatürle başlayan isyan, aslında yılların birikmiş öfkesinin yansımasıydı. 22 Mayıs, Güney Azerbaycan Türklerinin sistematik asimilasyona ve etnik ayrımcılığa karşı ayağa kalktığı gün olarak tarihe geçti.

Bir Karikatür, Bir Halkın Sabrını Taşırdı

22 Mayıs 2006 tarihinde İran’ın kuzeybatısındaki Tebriz şehri başta olmak üzere birçok Türk nüfusun yoğun yaşadığı bölgede kitlesel protestolar patlak verdi. Nedeni, görünürde bir çocuk dergisinde yayımlanan masum bir karikatürdü. Ancak bu karikatür, Azerbaycan Türklerine yöneltilmiş ağır bir hakaret olarak algılandı ve derinlerde biriken tarihsel kırgınlıkları gün yüzüne çıkardı.

Söz konusu karikatürde, bir çocuğun böcek dilinde konuşmaya çalıştığı, ancak böceğin bunu anlamayıp Azerbaycan Türkçesiyle “nəmənə?” (Ne diyorsun?) dediği görülüyordu. Yazının devamında ise böceklerin kendi dillerini bilmediği, bu yüzden zorla eğitilmeleri gerektiği ifade ediliyordu. İran devleti tarafından finanse edilen bir yayında, Türk kimliği doğrudan 'böcek' metaforuyla aşağılanıyordu.

Tarihin Birikimi: Sistematik Asimilasyonun Arka Planı

İran'daki Güney Azerbaycan Türkleri uzun yıllardır yalnızca kültürel değil, ekonomik ve siyasi olarak da sistematik ayrımcılıkla karşı karşıya. Anadilde eğitim hakkı, medya temsiliyeti ve kamusal alanda Türk kimliğinin görünürlüğü neredeyse tamamen yok sayılmış durumda.

“İran” gazetesi olayından çok önce başlayan bu baskı, karikatür krizini bir patlama noktasına dönüştürdü. O gün sokaklara dökülen halk, sadece bir hakarete değil, kökleşmiş bir ayrımcılık sistemine karşı sesini yükseltiyordu.
 

22 Mayıs Ayaklanması: Bastırılan Bir Kimliğin İsyanı

Tebriz, Urmiye, Erdebil ve Zengan, Hoy, Qoşaçay, Sulduz gibi şehirlerde on binlerce kişi sokaklara çıktı. “Dilimize, kültürümüze hakaret ettirmeyiz” sloganlarıyla başlayan barışçıl yürüyüşler, kısa sürede güvenlik güçlerinin sert müdahalesiyle karşılaştı. Çok sayıda sivil gözaltına alındı, işkence iddiaları gündeme geldi, bazı kaynaklara göre ölümler yaşandı.

Ancak protestolar yalnızca fiziksel olarak değil, düşünsel düzlemde de yaygınlaştı. Üniversitelerde bildiriler yayımlandı, aydınlar tepkilerini dile getirdi. Ayaklanma, bir halkın kolektif hafızasındaki “artık yeter” noktasına işaret ediyordu.

İran’ın Irkçı Kodları: Dünya Verileri Ne Diyor?

Dünya Değerler Araştırması’na göre İran, etnik eşitsizlikler açısından dünyanın en problemli ülkelerinden biri. Araştırmalarda İran, en ırkçı ülkeler listesinde ilk 10’da yer alıyor.

Resmi belgelerde, müfredat kitaplarında ve medya yayınlarında Azerbaycan Türklerine yönelik kullanılan dil, çoğu zaman küçümseyici ve dışlayıcı. Bu karikatür de bu ayrımcılığın görünür hale gelmiş bir versiyonu.

Bugün: 22 Mayıs Ne Anlama Geliyor?

2006’dan bugüne İran’da çok şey değişmiş değil. Ancak halkın bilinci değişti. Bugün 22 Mayıs, yalnızca bir isyanın değil, bir direnişin ve kimlik savunusunun günü olarak anılıyor. Gençler dijital platformlarda anadillerini yaşatıyor, kültürlerini sahipleniyor, baskıya rağmen sesini daha gür çıkarıyor.

22 Mayıs, tarih boyunca susturulmaya çalışılan bir halkın kimliğine sahip çıkışının simgesi haline geldi.

Sonuç: Bir Karikatürle Başlayan Fırtına

22 Mayıs 2006, İran'daki etnik politikalara dair ezberleri bozan bir uyanıştı. Bir halk, aşağılanmaya karşı susmadı; meydanlara, kalemine, söz hakkına sahip çıktı. Karikatürler unutulur ama bir halkın hafızasındaki kırılma noktaları silinmez.

Bugün 22 Mayıs, sadece geçmişin değil, geleceğin de inşa edildiği bir hafıza günüdür.

#Mesut Haray #İran #Güney Azerbaycan #İsrail #Filistin #Gazze #Gassal #SinemÜnal #İsrail #Filistin #Avrupa #AvrupaParlemamtosu 

#Barinajans #Google 

#Resmi #Hukuk #Sedat Peker #deprem #Hukuk #Hayırlı Cumalar #HaklıÇıktı #Esmer Mavi #Tek YolKademe #Köfteci Yusuf #Avrupa Birliğine #Tekin Bingöl #TOBB Sesismiz Ol #Gökçe #Modern #Trump #TekinBingöl #Gökçer #Emekli Ezildi #İmamoğlu #ABD'de