Photo by Derýa Soysal (Derya Soysal ve Eldar Aytmatov)

Kırgız Cumhuriyeti Büyükelçiliği tarafından düzenlenen ve Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreter’in Brüksel ziyaretine adanan iftar yemeğinin ardından, Cengiz Aytmatov’un oğlu Eldar Aytmatov, Orta Asya uzmanı Derya Soysal’a özel bir röportaj verdi.

Derya Soysal: Cengiz Aytmatov’un Kırgız Cumhuriyeti’ndeki yeri nedir?

Eldar Aytmatov: Bence bunu Kırgız halkına sormak daha doğru olur, ama yine de bu soruya cevap vermeye çalışacağım. Benim için biraz kişisel bir konu çünkü onun oğluyum, bu yüzden kendi bakış açımı paylaşabilirim. Ama inanıyorum ki herhangi bir Kırgız da benimle aynı şeyi söylerdi. Cengiz Aytmatov, Kırgız halkı için bir kahramandır; tıpkı Manas gibi. Manas, destansı bir hikâyedir, halkımızı kuran, Kırgız boylarını birleştiren ve bu milleti yaratan ilk komutandır. Bu bir efsanedir elbette. Cengiz Aytmatov da Kırgız kimliğini oluşturan kutsal bir figürdür.

Derya Soysal: Cengiz Aytmatov tüm dünyada okunuyor. Türkiye’de ise eserlerinden uyarlanan filmler var, örneğin Al Yazmalım. Bu yüzden Türk dünyasında çok önemli bir yere sahip. Sizin en sevdiğiniz eseri hangisi?

Eldar Aytmatov: En sevdiğim eseri Denize Koşan Ala Köpek, ikinci olarak da Cengiz Han’a Küsen Bulut. Bunlar benim favorilerim, ancak en önemli eseri Gün Olur Asra Bedel diyebilirim.

Derya Soysal: Aytmatov’un eserlerinde hayal gücü, Kırgızların Sovyet döneminde yaşadığı acılar gibi konular öne çıkıyor. Sizi en çok etkileyen şey, konu ne oldu?

Eldar Aytmatov: Benim için en önemli şey insancılıktır. O her zaman insan olmanın anlamını aradı. Babam, insan için en zor şeyin her gün insan kalmak olduğunu söylerdi. Ona göre, insanı insan yapan ve her gün daha iyi birine dönüştüren vicdandır.

Derya Soysal: Cengiz Aytmatov’un başka sevdiğiniz bir sözü var mı?

Eldar Aytmatov: Babam, “Müzik, insan hayatı çok kısa olduğu için Tanrı tarafından insana verilmiştir; çünkü yalnızca müzik hayatı sonsuz kılar.” derdi.

Derya Soysal: Bir baba olarak Cengiz Aytmatov’a dair en değerli hatıranız nedir?

Eldar Aytmatov: Babamla ilgili en güzel anım? Sanırım tüm çocukluğum. Her zaman ona benzemek istedim. O benim için bir modeldi; düşünen, kendini geliştirmek isteyen bir adamdı. Öyle olmalı, öyle davranmalısın. Benim için her açıdan örnekti. Onun gibi düşünmeye çalışıyorum. Bana birçok ders verdi ve ben, ailemle birlikte büyüyen çocuktum. Kardeşlerim üniversite için evden ayrıldı, ama ben her zaman ailemin yanında kaldım. Kırgız geleneğinde, en küçük oğul evlendikten sonra bile anne ve babasına bakmak zorundadır.

Derya Soysal: Cengiz Aytmatov Türk dünyasında çok önemli bir figür. Peki, Aytmatov’un Türk dünyasına bakışı nasıldı?

Eldar Aytmatov: O, Türk dünyasının birleşmesini istiyordu çünkü birlik her zaman daha iyidir; ekonomi, kültür açısından. Avrupa ülkeleri veya dünyadaki diğer ekonomik bölgelerde olduğu gibi birlikte hareket etmek büyük avantaj sağlar. Babam bir Türk birliği istiyordu ve bugün bu birlik oluşuyor. Belki istediğimiz kadar hızlı değil, ama Türk Devletleri Teşkilatı ilerliyor. Kültürel anlamda büyük bir birleşme var.

Derya Soysal: Kırgızlar hayal gücü kuvvetli bir halktır. Aytmatov, tıpkı tunduk (yurtun tepe kısmı) gibi göğe bakarak mı hayal kurardı?

Eldar Aytmatov: Elbette. Küçükken yurtlara gider, gökyüzüne bakardı. Büyükannesi ona hikâyeler anlatırdı. Aklında pek çok şey canlandırırdı. Kırgız halkı çok hayalperesttir, sayısız hikâyemiz, efsanemiz vardır. Aytmatov tüm bu anlatıları, özellikle büyükannesinden öğrendiklerini eserlerinde kullandı.

Derya Soysal: Cengiz Aytmatov neden küresel çapta önemli bir yazar?

Eldar Aytmatov: Edebiyat eleştirmenleri onu Aleksandr Puşkin, Dostoyevski gibi yazarlarla bir tutuyor. O, eserlerinde insancıllığı işleyen evrensel bir yazardır. Eserleri 185 dile çevrildi. Bunun sebebi, eserlerinin düşünen insanlar için bir gereklilik olmasıdır. Aytmatov’un kitapları, felsefi sorulara, aşka, Tanrı’ya, her insanın hayatı boyunca karşılaştığı evrensel meselelere yanıt arar. Okuyucular, bu eserlerde hem varoluşsal sorularına yanıt bulur hem de ilham alır. İşte bu yüzden Aytmatov bugün de okunuyor, gelecekte de okunacak.

Derya Soysal: Hangi kitabı önerirsiniz?

Eldar Aytmatov: “The snow Lepoard”  ve “Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı” tavsiye ediyorum.

Derya Soysal: Kırgızistan’ı neden ziyaret etmeliyiz?

Eldar Aytmatov: Kırgızistan hâlâ dünya tarafından yeterince keşfedilmemiş bir ülke. Ancak dünyadaki en güzel dağlara sahibiz. Dağcılık, kayak turizmi gibi birçok imkân var. Issık Göl, dağların arasında yer alan ve dünyanın en derin göllerinden biridir. Doğal güzelliklerimiz her yerde mevcut. Ama en önemlisi, sıcak, misafirperver ve iyi kalpli insanlarımızdır. Kırgız geleneğinde bir misafir, kral gibi ağırlanmalıdır.

#İran #Türkiye #Suriye #GazaisDying #KitaplarımızaDokunma #Gazze Ölüyor #Lamina Yamal #Suriye'de  #Diyetisyen #AfsızBayramOlmaz #KademeyeAsrınMobingi #Cengiz Aytmatov   #CBobeziteİçinDytAta #Beyazfar #Çöktü #terörist #Gazze Ölüyor #Konya