Kilimleriyle meşhur olan Afyonkarahisar Bayat ilçesi, el dokuması kök boyalı kilimleriyle Leuven Üniversitesi’nde düzenlenen “Dünya Barışı” konferansında tanıtıldı.

Katolik Leuven Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren KULTUR – KU Leuven Türk Öğrenci Derneği ve etkinliğin resmi sponsoru EUROVIA, geçtiğimiz günlerde üniversitenin en gözde ve tarihi salonunda Dünya Barışı temalı bir konferans ve resepsiyon düzenledi. Resepsiyon etkinliğinde, Afyonkarahisar’ın Bayat ilçesinden getirilen özel el dokuma kilimler ve Bayat ilçesinin tarihi, Belçikalılara ve dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen katılımcılara tanıtıldı.

KULTUR – KU Leuven Türk Öğrenci Derneği Başkanı ve EUROVIA kurucusu Oğuzhan Bahadır ARI, kilimlerin ve taşıdığı kültürel anlamın gelecek nesillere kendi geçmişimizi aktarmada ne kadar önemli olduğunu vurguladı ve her bir el dokuması kilimin bir tarih taşıdığını belirtti. Her kilimin kendi içinde ayrı bir hikâye barındırdığını belirten ARI, bu kilimlerin değerli Türk kadınlarının acısıyla tatlısıyla, ayrılığıyla kavuşmasıyla, özlemleriyle sevinçleriyle anılarını ilmek ilmek dokudukları tarihi bir esere dönüştüğünü ifade etti. Nesiller boyu aktarılan bu kilimlerin, genç kızlarımız için atalarından kalma belki de en önemli armağan olduğunu vurguladı.

Konuşmasına Bayat Boyu tarihiyle başlayan Oğuzhan Bahadır ARI: “Bayat ilçesi, Afyonkarahisar’ımızın en eski yerleşim yerlerinden biridir. Aslen 24 Oğuz kolundan biri olan Bayat Boyu’nun adı, ‘zengin, güçlü, asil, köklü’ anlamlarına gelmektedir. Bayat Boyu, tarih boyunca birçok devlet adamı, kültürel, edebi ve manevi figürler yetiştirmiştir. Bayat Boyu’na mensup olan bazı tarihi figürler arasında Dede Korkut, Kaşgarlı Mahmud, Fuzûlî, Kara Yülük Osman Bey, Yarbay Arif Bey yer almaktadır. Aynı zamanda kendi tarihine ve kültürüne önem veren Bayat Boyu, bunları ilmek ilmek dokuduğu kilimlerine işlemiştir. Genç kızlarımızın ve değerli annelerimizin emek emek dokuduğu el dokuması kilimlerimiz, kök boyası kullanılarak atkı yumakları veya mekiklerle dokunur. İşte bizim kilimimizi Bayat Kilimi yapan, onu dokuyan ellerde ortaya çıkan motiflerdir. Her bir motif, onu dokuyan kişinin ellerinden acısını tatlısını, sevincini hüznünü, aşkını ayrılığını, doğumu ve ölümü, zaferi ve yenilgiyi, bereketi ve kıtlığı taşır. Örneğin kilimde kullanılan küpe ve saç bağı motifi, onu dokuyan genç kızın evlenmek istediğini ailesine açıklama şeklidir. Koç boynuzu kilimlerimizde bereket, uğur, kahramanlık ve mutluluk anlamlarını içerirken; hayat ağacı motifi soyun ölümsüzlüğünü, kuş motifi aileyi ve çoğalmayı, çengel motifi ise kötü bakışları uzaklaştırma anlamını içerir. Yalnızca motifler değil, her renk de bir hikâyenin satırbaşıdır.

Bir milletin yüzyıllarca yaşayacağı toprağını bulmasının hikâyesini anlatan el dokuması kilimlerimiz, Türk milletinin yerleşik hayata geçişini simgeleyen ‘otağ’ motifini birçoğunda bulundurur. Aynı zamanda kilim genelinde Türk toplumunda kadının önemini de vurgulamaktadır.”

Konuşmasına duvardaki kilimi dinleyicilere göstererek devam eden ARI: “Burada görmüş olduğunuz kilimin ise bambaşka bir hikâyesi var. Bu kilimimize dikkatli bakanlar için Türkmen gelin ve kaynanasının hikâyesini anlatıyor. Geçmişten günümüze süregelen gelin-kaynana arasındaki çekişme kilime ilmek ilmek işlenmiş. Büyüklerimizin bize anlattığı hikâye ise şu şekilde: ‘Evvel zamanda kilim dokuyarak eşine maddi destek sağlamak isteyen Türkmen gelini, güzel mi güzel bir kilim dokur. Dokuduğu kilimi çok beğenen kaynanası, kilimi kendisine hediye etmesini ister. Gelin bu isteği kabul etmez fakat kaynanası ısrarcı olur. Bunun üzerine gelin, kırdan topladığı dikenli bitirak denilen bitkiyi kaynanasının odasındaki kilimin üzerine atar. Kaynanası, kilimin üzerine yalın ayak bastığı için canı yanar, kilimi kaldırıp gelinin yüzüne atar. Gelinin yüzünde geçmeyen bir yara kalır ve o günden sonra bu kilimin adı ‘Bitiraklı Kilim’ olarak anılır. Merkezde bulunan motifler bitirak bitkisini, orta beyaz zemin içindeki –soktuğu zaman insanı zehirleyip süründüren– akrep modelini, kilimi çevreleyen ‘eli belinde’ figürler ise kaynanayı simgeler. Gelinin kaynanasına, kaynananın da geline beslediği hırsın ilmek ilmek dokunduğu, dokuyucuyu bazen geren bazen ise huzura erdiren, gelinle kaynana arasındaki hırçın duyguların yansıtıldığı bir Türkmen kilim modelidir.”

Aynı zamanda etkinliğin düzenlendiği binanın önemine de değinen ARI, daha öncesinde Belçika Kralı Philippe, Papa Francis, Almanya Eski Şansölyesi Angela Merkel gibi isimlerin de bu binada konferans verdiğini belirtti.

Ayrıca Oğuzhan Bahadır ARI, faaliyetleri takip eden
Türkiye Cumhuriyeti Orman ve Su İşleri Eski Bakanı Veysel EROĞLU’na,
Afyonkarahisar Valisi Kübra GÜRAN YIĞITBAŞI’na,
Afyonkarahisar Belediye Başkanı Burcu KÖKSAL’a,
Afyonkarahisar Bayat Kaymakamı Osman Emre ÖZTÜRK’e,
Afyonkarahisar milletvekilleri Ali ÖZKAYA, İbrahim YURDUNUSEVEN ve Hasan ARSLAN’a,
Brüksel Başkonsolosu Onur SEVİM’e,
Brüksel Eğitim Müşaviri Hümeyra ALTUNTAŞ KIRAN’a
teşekkür etti.

Konferansa katılan Bayat Belediyesi Eski Başkanı Mustafa ARI ise şu sözlerle el dokuması kilimleri anlattı: “Afyonkarahisar’ın Bayat ilçesinde, Bayatlı kızların dokuduğu kilimler hem Türkiye’de hem dünyada oldukça meşhur. Bayat kilimlerinin en önemli özelliği, kullanılan boyanın kök boya olması. Kilimlerimiz bu sayede kullanıldıkça parlıyor, eskisinden daha güzel bir görünüme kavuşuyor. Bu sayede eskiyen kilimlerimiz daha değerli oluyor. Avrupa’nın en köklü üniversitelerinden Leuven Üniversitesi’nde el emeği kök boyalı kilimlerimizi sergilemekten ve her milletten insana tanıtmaktan onur duyuyoruz. Yüzlerce konuğun katıldığı Dünya Barışı temalı konferansta, Bayat kilimleri oldukça ilgi gördü.”

Verilen konferansta; Türkmenistan Büyükelçisi Sapar Palvanov, Türkmenistan Büyükelçiliği’nden üst düzey diplomatlar, Azerbaycan Büyükelçiliği’nden müşavirler, Avrupa Dış İlişkiler Servisi (EEAS) temsilcileri, Belçika parlamenterleri, KU Leuven üniversite yönetimi, Belçika’nın ve Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinden profesörler, Schaarbeek Belediyesi’nden üst düzey yöneticiler, Uluslararası Polis Birliği (IPA) Brüksel-Brabant Başkanı, Belçika Azerbaycan Öğrenci Derneği, Belçika İslam Federasyonu yetkilileri, Türk Dünyası uzmanı Derya SOYSAL, Bayat Belediyesi Eski Başkanı Mustafa ARI ve Diplomatic World, EU Reporter, Bruxelles Korner ile Kazinform gibi tanınmış basın kuruluşları yer aldı.

Konferans bitiminde, Dünya Barışı adı altında konuşma yapan Türkmenistan Büyükelçisi Sapar Palvanov’a özel teşekkür edildi.